VERNANT JEAN-PIERRE Źródła myśli greckiej

Wynalezienie przez Greków w V wieku p.n.e. demokratycznej kultury politycznej, filozofii, nauki i sztuki w nowoczesnym sensie tego słowa – cały "ten przewrót umysłowy wydaje się tak nagły i głęboki – pisze Vernant – że uważano go za niewyjaśnialny w kategoriach przyczynowości historycznej: mówiono o greckim cudzie". Źródła myśli greckiej jasno udowadniają, że nie był to cud, lecz efekt współgrania różnych czynników. Zasadnicze znaczenie miało tu ukształtowanie się struktury społecznej opartej na powszechnej, a nie elitarnej, kulturze pisma, i zorganizowanie przestrzeni społecznej opartej na równowadze, a nie na sile i dominacji. Wyrazem tych koncepcji było centralne usytuowanie agory w urbanistycznej strukturze miasta-państwa. To tu właśnie słowo wypróbowano jako instrument polityczny. Jawność i publiczność spraw państwowych, poddanych krytycznej debacie obywateli, doprowadziły do ukształtowania się greckiego rozumu, którego pochodną stały się filozofia, nauka i sztuka.