Warszawska awangarda jidysz. Antologia tekstów

Warszawska awangarda jidysz. Antologia tekstów prezentuje nieznane dotąd w Polsce oblicze literatury jidysz – międzywojenną awangardę. Gromadzi teksty powstałe na początku lat dwudziestych XX stulecia w kręgu warszawskiej grupy artystycznej zwanej Chaliastre (Hałastra). Choć żywot tej grupy był bardzo krótki, jej działalność uznaje się za jedno z najważniejszych wydarzeń w historii postklasycznej literatury jidysz, a sama nazwa stała się niemal symbolem jidyszowego modernizmu.

W antologii znalazły się utwory niekoniecznie literacko doskonałe, ale reprezentatywne dla ówczesnych poetyk i prądów. Zebrano w niej również teksty różnych gatunków, obejmujące rozmaite dziedziny sztuki, czasami przytoczone jedynie we fragmentach. Książka jest tak skonstruowana, by na jej podstawie można było łatwo uczyć o zjawisku, jakim była warszawska awangarda jidysz. Zawiera sporo manifestów i pism programowych oraz utworów, o których często wspomina się w dostępnych historiach literatury i wspomnieniach.

Antologia pokazuje, jak interesującym i barwnym zjawiskiem była awangarda żydowska w przedwojennej Warszawie. W książce, oprócz ekspresjonistycznych wierszy i poematów oraz krótkich utworów prozatorskich, znajdziemy wszystko to, czym żyła ówczesna Europa – kino abstrakcyjne, artystyczną reformę języka, futurystyczną pochwałę teraźniejszości, modne prądy w sztuce i filozofii. Nie mogło oczywiście zabraknąć tekstów programowych i manifestów. Wybór ten pozwala w pełni zapoznać się z nieznanym rozdziałem polskiej kultury, powstałym na skrzyżowaniu tradycji starotestamentowej oraz nowych zjawisk w sztuce europejskiej. Edycja dwujęzyczna, bogato ilustrowana.

W 2006 r. Forum Dialogu wraz z wydawnictwem Słowo/obraz/terytoria wydało dwujęzyczną, bogato ilustrowaną książkę „Warszawska awangarda jidysz. Antologia tekstów”, przedstawiającą jedno z najciekawszych obliczy kultury jidysz w Polsce. Publikację stworzyła grupa najmłodszych warszawskich jidyszystów – studentów i absolwentów Uniwersytetu Warszawskiego. Wyboru tekstów dokonała Karolina Szymaniak, która opracowała je wraz z Moniką Polit. Wszystkie teksty publikowane w antologii, z wyjątkiem fragmentów esejów Pereca Markisza z tomu „Farbajgejendik” (Przechodząc mimo), były ogłaszane w pismach związanych z warszawską awangardą jidysz – „Ringen”, „Chaliastre”, „Albatros” i „Di Wog”. Znajdują się w niej wiersze i proza m.in. Uri Cwi Grinberga, I.J. Singera, Ojzera Warszawskiego, Altera Kacyzne i Josefa Opatoszu oraz grafiki międzywojennych artystów, m.in. Henryka Berlewiego i Marka Szwarca.

ze wstępu do książki - Karolina Szymaniak