CHMIELOWSKI BENEDYKT Nowe Ateny albo Akademia wszelkiey sciencyi pełna… [reprint]

... na różne tytuły jak na Classes podzielona, Mądrym dla memoryału, Idiotom dla nauki, Politykom dla praktyki, Melancholikom dla rozrywki erygowana..

Pierwsza polska encyklopedia w wyborze. Wydanie reprintowe.

Wspaniałe ilustracje Szymona Kobylińskiego.

Encyklopedia ks. Chmielowskiego ma układ rzeczowy, tj. hasła są pogrupowane na działy tematyczne. Wiadomości obejmujące kilkanaście dziedzin wiedzy zaczerpnął od ponad stu autorów, począwszy od starożytnych, np.Pliniusza Starszego, aż po sobie współczesnych. Wiele z nich opatrzonych jest nie pozbawionym krytycyzmu komentarzem autora, w innych autor powołuje się na wybitne osobistość antyku, by firmować własne spostrzeżenia.

To z Nowych Aten pochodzą słynne KOŃ jaki jest, każdy widzi i kozy – śmierdzący rodzaj zwierząt, nie widział bowiem sensu ksiądz kanonik w opisywaniu tak wówczas rozpowszechnionych zwierząt. Były też rady jak uchronić się przed czarami: "Nade drzwiami wilczy pysek dla prezerwatywy od czarów". Poza hasłami dzieło zawiera wiele opowieści, anegdot i osobliwości, takich jak opisy potworów, na przykład smoków, cyklopów i blemmjów. Historie te, jak się współcześnie przyjmuje, miały przede wszystkim na celu wzbudzenie ciekawości u czytelnika. Chmielowski opisał także różne kraje świata nawet bardzo odległe jak Chiny, czy Japonia ("INSUŁY oraz Szóste w AZJI Wielkiej JAPOŃSKIE IMPERIUM''").

Nowe Ateny zostały w epoce oświecenia poddane miażdżącej krytyce i bywają do dziś cytowane jako przykład ciemnoty czasów saskich. Z drugiej strony niektórzy sądzą, że opinie takie wypowiadają przede wszystkim ci, którzy nie zetknęli się w rzeczywistości z dziełem ks. Chmielowskiego.

Benedykt Joachim Chmielowski (1700-1763) – polski ksiądz katolicki, kanonik kijowski, pisarz dewocyjny, autor Nowych Aten  - pierwszej polskiej encyklopedii (1745-1764).